اخلاق گردشگری مدرن رویکردی انتقادی به ابعاد، اصول و آثار اخلاق گردشگری مدرن

گردشگری مدرن در پارادایم مدرنیته شکل گرفته و توسعه یافته است. بنابراین، بسیاری از معضلات مدرنیته دامنگیر این‌گونه گردشگری نیز است. گردشگری مدرن در جست‌وجوی سود بیشتر در زمان کمتر و با بازدهی بیشتر است، اما در این میان ممکن است بسیاری از هزینه‌های پنهان نادیده گرفته شوند. گردشگری مدرن مسائل اخلاقی زیادی را پدید می‌آورد که عمدتاً در دو زمینة مهم قابل ردیابی و بررسی‌اند: طبیعت و جامعه. اگر اخلاق را به معنای کانتی آن در نظر بگیریم، بسیاری از تلقی‌ها و کنش‌ها در گردشگری مدرن از عقلانیت کافی برخوردار نبوده و به همین دلیل غیر‌اخلاقی‌اند. گردشگری مدرن هنوز رویکردی اکتشافی و فاتحانه دارد؛ رویکردی که در سده‌های گذشته و در دوران استعمار به کشف سرزمین‌های جدید و دسترسی به منابع بیشتر منتهی می‌شد. این رویکرد متکی به مفهوم «دیگری» است؛ یعنی گردشگر و سرزمینش با مقصد گردشگری، جامعه، و طبیعت آن تفاوت ماهوی دارد و هریک سرنوشت مستقلی را پیش روی دارند. اما به نظر می‌رسد بتوان گردشگری مدرن را، در زمینة اخلاق، دوباره تعریف کرد و به نسخة جدیدی از گردشگری دست یافت که پایدار و مسئولانه باشد. همان‌گونه که در جریان تکامل اجتماعی کشاورزی با نیروی کار بردگان به کنشی غیر‌اخلاقی بدل شده و مورد سرزنش قرار می‌گیرد، گردشگری مدرن نیز با آسیب‌های اجتماعی و زیست‌محیطی آن با همین وضعیت اخلاقی مواجه خواهد شد. در پژوهش‌هایی که تاکنون به زبان فارسی انجام شده است چندان ژرفای فلسفی اخلاق گردشگری مورد کنکاش قرار نگرفته و در‌خصوص اخلاق گردشگری بیشتر به کدهای اخلاقی و باید‌ها و نباید‌ها از منظر ایدئولوژی خاص پرداخته شده است. بنابراین، در این مقاله تلاش می‌شود، هر‌چند گذرا و مختصر، برخی چالش‌های فلسفی و سؤالات اساسی اخلاق در گردشگری مطرح شود. روش تحقیق در این مقاله، هرمنوتیک، تأویلی، و توصیفی است. با مطالعة کتاب‌ها و مقالات و اخبار مربوط به گردشگری و همچنین بررسی هنجارهای اخلاقی در برخی جوامع مقصد گردشگری به برداشتی کلی دست‌ یافته‌ایم که با روش قیاسی به تحلیل ماهیت اخلاقی گردشگری مدرن می‌پردازد. برای سهولت تحقیق، اخلاق گردشگری در دو زمینة اصلی، که عبارت‌اند از طبیعت و جامعه، بررسی شده است. نتیجة تحقیق به صورت تبیین مسئله و آسیب‌شناسی اخلاق گردشگری مدرن صورت‌بندی شده است.